Thái Bình là vùng đất trù phú có nhiều dồi dào sản vật địa phương mà những vùng đất khác không thể sánh bằng. Những món ăn của người Thái Bình cũng vì thế mà trở nên đặc biệt hơn, đã nếm thử một lần thì khó có thể quên được. Nhắc đến các món đặc sản Thái Bình ít ai có thể bỏ qua được hương vị ngọt ngào của hạt cốm làng Thanh Hương. Cốm có mùi vị là sự kết tinh của đất trời, mùi thơm dịu từ thóc, thơm mát từ lá sen, dẻo bùi. Chúng ta cùng tìm hiểu món quà đặt biệt của lúa non nơi đây nhé.

Người Thanh Hương làm cốm chẳng rõ tự bao giờ, chỉ biết từ xa xưa rồi, có lẽ Trời sinh ra người làng này để làm nghề cốm. Đến với làng Thanh Hương, các bạn có thể ngửi thấy mùi thơm của hương lúa khi đi qua những cánh đồng xanh mướt, những hạt thóc nếp cái trổ bông làm nặng trĩu thân lúa còn tươi, thơm ngát hương lúa non. Dưới cái vỏ xanh kia là giọt sữa trắng thơm, tỏa ra hương thơm ngào ngạt hòa quyện cùng mùi hương của cỏ non. Dưới ánh nắng hạt sữa dần đông lại, đợi đến lúc vừa nhất người dân gặt mang về. Nhất vào độ cuối thu nhưng tia nắng nhẹ mơn man, lan tỏa trên mọi cánh đồng, len lỏi tỏa ra khắp ngõ ngách trong làng.
Công đoạn chế biến Cốm Thanh Hương
Rồi đến một loạt cách chế biến, cách thức làm truyền từ đời này sang đời khác. Để làm ra được hạt cốm thơm ngon, dẻo bùi thì phải trải qua bao công đoạn cầu kì, vất vả. Trước tiên, nguyên liệu cần nhất là thóc nếp cái hoa vàng phải chín đúng độ và lá sen xanh mươn mướt, lửa để rang thóc phải cháy âm ỉ không được to quá.
Người làm cốm phải rất khéo léo và rất dẻo, có tính kiên trì vì làm cốm rất lâu và cầu kì. Người dân phải ngâm thóc trong khoảng 24 giờ, sau đó vớt ra để ráo. Thóc đó bỏ vào chảo rang, phải rang đều tay tới khi chín vàng và đều, có mùi thơm đặc trưng là được. Sau đó, người ta bỏ vào cối giã.
Công đoạn giã cần có nghệ thuật, không được giã mạnh quá và không được nhẹ quá,chậm quá vì giã chậm thóc sẽ nguội sẽ không dẹp và bị vón cục.Người giã đã khéo, kẻ đảo khéo hơn, đảo từ trên xuống dưới, từ dưới lên trên, quoay vòng tròn, không lỏi. Phải giã đều tay đến khi vỏ chấu tách ra, hạt thóc dẹp ra có màu trắng –người ta còn gọi là “cánh cốm”. Ngày xưa công nghệ chưa phát triển người dân vất vả tất cản đều làm bằng thủ công nên rất mệt nhưng ngày nay đã có máy giã rất tiện lợi.
Tiếp theo là công đoạn sàng, sẩy, người ta sàng sẩy hạt cốm cho thật sạch để không bi lẫn vỏ chấu. Lúc này cái mùi thơm phức của hạt cốm càng lan tỏa khắp nơi nhưng vẫn thiếu vị đó của đất trời nên người dân đã dùng lá sen già ướp từng hạt cốm một, lá sen bao bọc cốm cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen. Sau một đêm mở ra, thứ quà của lúa non đó có mùi thơm phức của lúa mới, của hoa cỏ dại ven bờ, màu xanh non dịu dàng thanh đạm. Những hạt cốm sạch sẽ và tinh khiết, không mảy may chút bụi nào. Cốm nguyên chất ăn bao giờ cũng ngon và nhiều vị. Nhưng người làng Thanh Hương muốn mùi vị cốm có phần độc đáo hơn thường ướp cốm với lá thơm.
Cách thưởng thức Cốm Thanh Hương
Ăn cốm là một nghệ thuật, phải biết thưởng thức. Ăn cốm không được ăn vội, phải ăn chút một nhỏ nhẹ mới cảm nhận được vị ngọt ngào của nó. Người ta thường ăn cốm kèm với chuối hoặc hồng rất ngon và vị lạ lạ khó diễn tả bằng lời, chỉ người được thưởng thức mới biết được. Cốm chế biến được rất nhiều món ngon, người Thanh Hương ưa cái thứ cốm xào, thắng đường rất quánh thành một món quà ngọt sắc và dính răng. Hơn nữa người dân độc đáo nghĩ ra món xôi cốm, chè cốm, chả cốm…để làm cho món ăn độc đáo hơn.
Cốm làng thanh Hương mang cái gì đó thanh đạm, mộc mạc, giản dị, tinh khiết của đồng quê cỏ nội “ Chị Hai năm tấn”. Cốm mang đến sự linh liêng trong các lễ hội, người làng thường dâng lên để cúng tế cầu mong sức khỏe, sung túc ấm no.
Là món quà mộc mạc của người dân đem biếu người thân, bạn bè những vị khách xa phương đến thăm làng, đầy ắp tấm lòng chân thành. Điều đó rất giản dị thôi nhưng khiến ai cũng phải vương vấn cái mùi vị cũng như tấm lòng chân chất của người dân nơi đây.
Người dân làng Thanh Hương còn rất nghèo nhưng chính những hạt cốm này đã nuôi nấng họ, dần đưa kinh tế của người dân ngày càng phát triển. Sản phẩm, thương hiệu cốm Thanh Hương ngày càng nổi tiếng, có lẽ ngang hàng hoặc hơn cốm làng Vòng. Vì cốm làng Vòng ngày nay bị mai một dần. Nhiều hộ gia đình đã làm giàu từ chính nghề này, mỗi ngày người dân suất khoảng hơn một tấn cốm lên Hà Nội.
Nếu bạn muốn thưởng thức vị cốm thì đến thăm làng Thanh Hương, xã Đồng Thanh, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình. Người dân nơi đây rất thân thiện và cởi mở, luôn chào đón các bạn.